Uit Amerika
Het werk was tot voor kort in het bezit van een particuliere Amerikaanse verzamelaar. Het schilderij toont de Alkmaarse Grote of Sint-Laurenskerk met omliggende huizen en gebouwen vanuit het noorden. Salomon van Ruysdael bracht Alkmaar maar liefst veertien keer in beeld. Dit exemplaar is het vroegste van die veertien, én het eerste in een Nederlandse openbare collectie.

Van Ruysdael in Alkmaar
De befaamde landschapsschilder Salomon van Ruysdael (1600/1603-1670) had een bijzondere band met Alkmaar. Zijn broer Pieter de Gooyer woonde er met zijn gezin. Van Ruysdael verbleef regelmatig in de stad, zeker nadat Pieter overleden was en Salomon voogd was over diens kinderen. Van Ruysdael maakte minstens veertien schilderijen van Alkmaar, met de Grote of Sint-Laurenskerk steeds herkenbaar in beeld. Al deze schilderijen waren in buitenlandse of privé-collecties. Stedelijk Museum Alkmaar kon het vroegste van die veertien stadsgezichten verwerven. Gemaakt in 1644 – het jaar waarin Salomons broer stierf.

Werkelijkheid en fantasie
Salomon van Ruysdael vermengde in zijn schilderijen de werkelijkheid met een flinke dosis fantasie. Zijn voorstellingen zijn geen natuurgetrouwe weergaven van bestaande steden of dorpen. De nieuwe aanwinst van Stedelijk Museum Alkmaar is een uitzondering op deze regel. Dat concludeerde stadsarcheoloog Peter Bitter na vergelijking ervan met de betrouwbare plattegrond van Alkmaar van Joan Blaeu uit 1650. De meeste topografische details in het schilderij zijn ook op de kaart aanwijsbaar.

Salomon van Ruysdael verlevendigde zijn stadsgezichten en landschappen altijd met sprekende details. Het ooievaarsnest op de toren van de kapel van de Middelhof is hiervan een mooi voorbeeld. Eén ooievaar is opgevlogen naar de westzijde van de Grote Kerk.

Viering 500 jaar Grote of Sint-Laurenskerk
In 2018 werd in Alkmaar het 500-jarig bestaan van de Grote of Sint-Laurenskerk gevierd. Ons museum gaf de feestelijke aftrap van het jubileumjaar met een tentoonstelling van gezichten op de Grote Kerk. Werk van twee befaamde schilders uit de Gouden Eeuw, Salomon van Ruysdael (1600/1603-1670) en Pieter Saenredam (1597-1665), werden gecombineerd met nieuw werk van twee hedendaagse fotografen: Hans van der Meer en Karin Borghouts. Bij de tentoonstelling is een catalogus verschenen.

Met links onze Ruysdael / foto: Mike Bink

Onze speciale dank gaat uit naar de King Baudouin Foundation United States, de Vereniging Rembrandt mede dankzij haar BankGiro Loterij Aankoopfonds, Mondriaan Fonds, VSBfonds, Victoriefonds Alkmaar, gemeente Alkmaar en de Vrienden van Stedelijk Museum Alkmaar en Regionaal Archief Alkmaar.