Officieren en vaandeldragers
Fiere mannen met sjerpen
In het jaar waarin Caesar van Everdingen de Alkmaarse Jonge Schutterij portretteerde, 1657, werkte hij ook aan een groepsportret van de Oude Schutterij. Fier poseren de veertien mannen met helblauwe en -oranje sjerpen op een verhoging in een binnenruimte. Het is verleidelijk te denken dat dat het interieur is van de Oude Doelen, hun verenigingsgebouw. Dit is echter niet meer na te gaan, omdat dat pand is verdwenen. Bovendien lijkt de geschilderde ruimte op de zaal in de Alkmaarse Waag waar Van Everdingen aan zijn grote schuttersstukken werkte.
Late Hollandse schuttersstukken
Portretgroepen waarbij de schutters staande en ten voeten uit zijn voorgesteld zijn vooral uit Amsterdam bekend. Caesars monumentale schilderij past in die traditie en behoort tot de beste late Hollandse schuttersstukken uit de zeventiende eeuw. De Alkmaarse schutters ogen zeer imposant omdat we als beschouwers tegen ze op moeten kijken. De meeste schilders van dit soort groepsportretten zorgden er wel voor dat de geportretteerden iets ‘neerkeken’ op hun publiek, maar niemand is daarbij zo ver gegaan als Caesar van Everdingen. Hij bracht de hele voorstelling optisch tot boven het niveau van de kijker.
De rijkgedecoreerde houten lijst is van de hand van Guillaume van der Hoeven. Hij werd namelijk in 1657 betaald voor het snijden en vergulden ervan. De vergulding is er later helaas vanaf gehaald, zodat nu het blanke lindenhout weer te zien is. De lijst wordt bekroond door het wapen van Alkmaar, vastgehouden door twee leeuwen. Ook is allerhande wapentuig te zien, zoals spiesen, zwaarden en pijl en bogen. In de onderrand zijn twee handschoenen uitgesneden alsof een schutter ze achteloos even heeft neergelegd..
detail handschoenen
Ter gelegenheid van de tentoonstelling 'Caesar van Everdingen. Vleiend Penseel' in 2016 zijn de pièces de resistance van Caesars Alkmaarse oeuvre – de schuttersstukken uit 1657 – gerestaureerd en onderzocht. De behandeling heeft oogstrelende details en een uitgekiende dieptewerking aan het licht gebracht. De onderzoeksresultaten en nieuwe bevindingen zijn opgenomen in de catalogus 'Vleiend Penseel', verkrijgbaar in onze Museumwinkel.
Infrarood- en röntgenfoto's
De restauratie van de schuttersstukken uit 1657 heeft ruim 2 jaar in beslag genomen (2014-2016) en werd uitgevoerd door atelier Caroline van der Elst. De behandeling is aangegrepen om onderzoek te doen naar Van Everdingens schildertechniek en werkwijze. Daarom zijn er verfmonsters genomen en diverse soorten foto's gemaakt: röntgen- en infraroodfoto's (waarmee als het ware door respectievelijk het doek en de verflagen heen gekeken kan worden), en UV-opnames (waarmee kan worden vastgesteld wat restauratoren aan de oorspronkelijke verflagen hebben toegevoegd).
Bekijk enkele foto's in het fotoblok onderaan de pagina (fotografie René Gerritsen).
