'Vleiend penceel'
Caesar van Everdingen werd vierhonderd jaar geleden in Alkmaar geboren. Het schildersvak leerde hij in zijn geboortestad en in Utrecht, waarna hij lange tijd werkte in Haarlem. Als geen ander kon hij, zoals tijdgenoot Gerard de Lairesse het omschreef, 'gelyk en mals' schilderen - in een gladde, idealiserende stijl, waarin een penseelstreek nauwelijks te zien is. Caesars grootste talent was zijn vermogen om stoffen en texturen overtuigend weer te geven. Zijn schilderijen lijken het werk van een fijnschilder op grote formaten, zoals in de Oranjezaal in Huis ten Bosch in Den Haag en het historiestuk Jupiter en Callisto. Kunstenaarsbiograaf Arnold Houbraken roemde hem aan het begin van de achttiende eeuw met recht om zijn 'vleiend penceel'. Recent kocht het Rijksmuseum het schilderij Meisje met een brede hoed aan, dat naast topstukken van andere musea, ook in Alkmaar tentoongesteld wordt. Zo zijn – bij hoge uitzondering – topstukken door musea in Dresden en Stockholm uitgeleend, worden de Venus en Adonis uit Den Haag en Kaapstad met elkaar verenigd en is er een recent ontdekt schilderij van een sensuele boerenvrouw uit een Russische privécollectie te zien.

Restauratie en publicatie
Ter gelegenheid van de tentoonstelling zijn de pièces de resistance van Caesars Alkmaarse oeuvre – de schuttersstukken uit 1657 – gerestaureerd en onderzocht. De recente behandeling heeft oogstrelende details en een uitgekiende dieptewerking aan het licht gebracht. Ook diverse andere schilderijen zijn recent gerestaureerd. De onderzoeksresultaten en nieuwe bevindingen worden gepresenteerd op de tentoonstelling en in de catalogus (recensie boek), verkrijgbaar in de Museumwinkel. Bekijk enkele foto's van het restauratieproces in het fotoblok onderaan.

Textielcreaties Edwin Oudshoorn
De Nederlandse modeontwerper Edwin Oudshoorn, bekend om zijn rijke stoffen en historisch geïnspireerde couture, brengt in de tentoonstelling een ode aan Caesar van Everdingen. Op subtiele wijze geeft hij in de tentoonstelling een eigentijdse vertaling van de meesterlijke stofuitdrukking waar Caesar van Everdingen faam mee verwierf.

Edwin Oudshoorn is hier bezig met een textielcreatie / Foto: Roderik Rotting

Tip! bijzondere multimediatour
Bij de tentoonstelling kunt u (gratis) een multimediatour volgen. Daarin vertellen diverse deskundigen (een kunstverzamelaar, een kunsthandelaar, een regisseur etc.) over de schilderijen die hen fascineren. Maar in de tour zijn ook liedjes opgenomen van kunstenaar/muzikant/instrumentenbouwer Harm Goslink Kuiper, die speciaal voor kinderen op vrolijke toon een aantal schilderijen tot leven brengt - ook leerzaam en leuk voor volwassenen!

Portret van een tweejarige jongen, 1664, collectie Canon Hall Museum, Museums and Archives Service, Barnsley MBC Arts

Turing Toekenning
In 2015 won deze bijzondere tentoonstelling de prestigieuze Turing Toekenning II, een tweejaarlijkse prijs voor het beste tentoonstellingsplan van Nederland. “Een groots en ambitieus opgezet plan over Caesar van Everdingen, ter gelegenheid van het 400^ste geboortejaar van deze nauwelijks bekende, maar zeer intrigerende, bijzondere en prachtige 17e-eeuwse schilder”, aldus het juryrapport.

Speciale activiteiten
Gedurende de tentoonstelling vinden er diverse activiteiten bij de tentoonstelling plaats. Van inlooprondleidingen op zondag tot expertlezingen en de mogelijkheid om de orgelluiken in de Grote Sint Laurenskerk te bekijken. In de herfst- en kerstvakantie wordt het activiteitenprogramma aangepast aan families.

GRATIS INLOOPRONDLEIDING TENTOONSTELLING | Elke zondagmiddag om 14.00 uur is er een gratis inlooprondleiding door de tentoonstelling 'Vleiend penseel'. Reserveren is niet mogelijk, u kunt mee op vertoon van een entreekaart, max. 20 personen. In de schoolvakanties wordt de rondleiding een familierondleiding.

RONDLEIDING DOOR DE CONSERVATOR | Op donderdag 19 januari geeft conservator Christi Klinkert een (gratis) rondleiding door de tentoonstelling ‘Vleiend penseel’. Start 14.00 uur, maximaal 20 personen (reserveren niet mogelijk, kosten entree museum).

KIJKEN IN DE KERK EN COMBI-RONDLEIDINGEN | De orgelluiken, alleen zichtbaar als het orgel dicht is, zijn op een paar momenten te zien. Kijk op onze activiteitenpagina voor de juiste openingstijden van de kerk en aanbod gratis combi-rondleidingen (vanaf 10 januari).

VOOR HET HELE GEZIN | Mis het niet: negen liedjes van Harm Goslink Kuiper in de multimediatour.

Jupiter en Callisto, 1655, Collectie Nationalmuseum, Stockholm (foto: Cecilia Heisser/Nationalmuseum)

Op doorreis naar Helsinki, Finland
Na 22 januari 2017 reist deze tentoonstelling door naar het Sinebrychoff Art Museum/Finnish National Gallery, in Helsinki, Finland. Een selectie van de werken zal daar te zien zijn onder de toepasselijke titel Caesar van Everdingen - Master Painter in the Age of Rembrandt. Caesar reist hiermee eindelijk in de Scandinavische voetsporen van zijn broer, landschapsschilder Allart van Everdingen (1621-1675). Aan hem zal Stedelijk Museum Alkmaar in 2021 een monografische tentoonstelling wijden.

'Vleiend penseel' is te zien in Stedelijk Museum Alkmaar van 24 september 2016 t/m 22 januari 2017

De tentoonstelling is mede mogelijk gemaakt door de Turing Foundation, het Mondriaanfonds, het Prins Bernhard Cultuurfonds (mede dankzij het Margarethe Petronella Fonds en het Nieske Fonds), het VSBfonds, Stichting Zabawas en De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Onze speciale dank gaat uit naar alle bruikleengevers, adviseurs en overige betrokkenen.

Achter de schermen

Restauratie Schuttersstuk