een reisverslag van Jan Tromp
Jan Tromp ging op reis naar Ethiopië en toen brak het coronavirus uit. De heenreis ging via Keulen en Aken, de terugreis was net zo spannend en onzeker....
Blog 2 | Update van mijn bericht omtrent de terugreis uit Ethiopië
In de laatste alinea van het eerste bericht staat een vergissing, die ik hier op verzoek graag wil rechtzetten. Er staat dat ik besef “dat mijn tablet en het opgerolde schilderij, dat ik in Bahir Dar had laten maken met episodes uit de reis van de koningin van Sheba naar koning Salomon en hoe hij haar op slinkse wijze tussen de lakens krijgt, zijn is achtergebleven” op het vliegveld van Heathrow. Herlees de zin zonder de doorgehaalde zinsdelen, dan klopt het.
Misschien zijn er die denken: “Welke zonderling besteedt er nu geld aan een schilderijtje over de koningin van Sheba en waarom moet je daarvoor naar Ethiopië?” De reputatie van zonderling werp ik verre van mij, maar ik begrijp dat de vraag enige uitleg behoeft.
Sheba of Saba was, zo’n drieduizend jaar geleden het land ten oosten van de Rode Zee, dat nu Yemen heet. De koningin had een handelsman in dienst, Tamrin, die een handelsroute naar Jeruzalem onderhield. Telkens als hij vandaar terugkeert vertelt hij haar over de wijsheid van koning Salomon, over zijn charme, zijn hoffelijke omgang met allen die hem omringen. De koningin wordt zo nieuwsgierig naar hem dat ze er onrustig van slaapt en tenslotte besluit haar collega in Jeruzalem te bezoeken.
Tamrin begeleidt haar via de Blauwe Nijl in Ethiopië en de Nijl in Egypte, naar Jeruzalem. Het hoogtepunt is natuurlijk haar eerste ontmoeting met Salomon, van wie ze direct onder de indruk is. Ze legt uit dat ze gekomen is om getuige te mogen zijn van de wijsheid, die hij aan de dag legt bij politieke besluiten. Die wijsheid kan ze, eenmaal teruggekeerd naar Sheba, ook toepassen op haar eigen beleid.
Tijdens een verblijf van zes maanden raakt ze steeds meer in de ban van ’s konings wijsheid en charme. Ze bekent tijdens een vertrouwelijk gesprek dat ze zijn hofdame wel eens benijdt, die hem de voeten mag wassen voor het slapen gaan. Bovendien laat ze doorschemeren dat ze de tijd gekomen acht om de terugreis te aanvaarden. De wijze koning stelt haar voor die avond zijn beraad met de hovelingen bij te wonen in plaats van zijn voeten te wassen, omdat dat meer in overeenstemming is met haar statuur. Die bijeenkomst kunnen ze dan afsluiten met een afscheidsdinertje in het aangrenzend vertrek.
Terwijl zij de vergadering bijwoont vanachter aan gordijn in dat aangrenzend verrek, laat de koning een maaltijd voor twee bereiden met wat extra kruiden en zout. Na afloop van het maal stelt de koning voor dat ze in hetzelfde multifunctionele vertrek blijven rusten tot haar vertrek in de vroege morgen. De koningin, haar zwakheid kennende, vraagt de koning haar te zweren, dat hij haar niet tegen haar wil zal aanraken. Hij lijkt daarover in het geheel niet verbaasd maar vraagt een tegenprestatie. Zij moet zweren dat zij niet zonder toestemming, wat dan ook uit zijn huis zal wegnemen. Ze zijn het eens.
De koning slaapt met één oog open. De koningin dommelt wat, maar krijgt door het gekruide en gezouten voedsel hevige dorst. Ze pakt de karaf die naast haar bed staat maar voordat ze een slok kan nemen, heeft Salomon haar arm vastgegrepen en herinnert haar aan hun beloftes. Zij: “Het is maar een slokje water”. Hij: “Noem eens iets dat waardevoller is dan water”. Ze geeft na enige aarzeling toe dat ze van hun wederzijdse beloftes ontslagen zijn ‘and so he fathered a son on her’, luidt de mooie zinsnede uit de bron van dit verhaal.
Kort en goed. Die zoon, Menelik, bezoekt zijn vader als hij volwassen is geworden. Solomon benoemt hem tot de eerste koning over Ethiopië. Met die titel keert hij terug naar huis, vergezeld van alle eerstgeboren zonen uit Jeruzalem, die stiekem de Ark des Verbonds uit Salomons tempel hebben meegenomen. Daarin bevinden zich de stenen tafelen met de Tien Geboden, die Mozes uit handen van God zelf had ontvangen op de berg Sinaï. Dat verklaart de huidige verblijfplaats van de Ark des Verbonds in Ethiopië en van een grote Joodse gemeenschap.
Daarom liet ik dus dat schilderijtje maken door een galerijhouder/schilder met talent, die in zijn atelier een reusachtige tekening heeft hangen van een Vermeer, een werkstuk waarmee hij op de academie hoge ogen heeft gegooid. Zie hieronder.
Gedurende de gehele terugreis heb ik het opgerolde doek in m’n handen gehouden om beschadigingen te voorkomen. Door de hectische ren naar het vertrekkende vliegtuig van Londen naar Amsterdam, kwam ik tijdens het taxiën naar de startbaan tot de ontdekking dat ik met lege handen in mijn stoel zat. Ik raakte er ietwat gedeprimeerd van. Volgens de stewardessen had het geen zin contact op te nemen met Heathrow. Ik was kansloos.
De volgende ochtend, thuis, ontving ik een mailtje vanuit Londen. Met had een voorwerp van me aangetroffen. Als ik een beschrijving kon geven van het verloren object en het kwam overeen met hun vondst, en bereid was 20 pound te betalen + verzendkosten, zou het me worden toegezonden. In juichstemming vulde ik het bijbehorende formulier + kopie paspoort. Vroeg me wel af hoe ze aan mijn mailadres waren gekomen.
Twee dagen later pakte ik eindelijk m’n bagage uit en wat mis ik? Mijn laptop! Pas toen besefte ik dat het mailtje uit Londen NIETS te maken had met m’n geliefde schilderij!! Op mijn laptop was mijn mailadres wèl gemakkelijk vindbaar. Opnieuw het formulier ingevuld met de details betreffende mijn oude Samsung. De volgende ochtend wéér een mailtje van Heathrow. Ze hadden beide lost objects aangetroffen en indien ik me bereid toonde 40 pound te betalen + verzendkosten + kopie paspoort, zouden ze het naar mijn huisadres zenden. Zo is het gegaan. En ik… als een kind.
Jan
Blog 1 | Vooraf
Vanaf 1999 heb ik 23 reizen naar Ethiopië ondernomen. Vóór 2005 om materiaal te
verzamelen voor mijn afstudeerproject kunstgeschiedenis, daarna om kerken en
andere monumenten te fotograferen ten behoeve van een e-book voor toeristen.
Dat is met 70.000 woorden en meer dan 420 kleurenfoto’s gereed. De opbrengst
ervan gaat naar Ethiopische wezen, van wie beide ouders aan aids zijn overleden.
Dit jaar voor het eerst was de reis op nagenoeg alle fronten een mislukking.
Mislukkingen
Op de heenreis ging het al
mis. Ik had vier tickets geboekt bij Turkish Airlines. Heen Amsterdam - Istanboel
en Istanboel – Addis Abeba, terug in omgekeerde volgorde. Tien minuten vóór de
start werd ons verzocht het toestel te verlaten. Technische storing. Enkele
minuten later was het toestel afgekeurd en werd ons aangeraden naar de
vertrekhal terug te keren om daar een andere vlucht te boeken.
In de rij werd gevraagd wie als eindbestemming Addis Abeba had. Ik was de enige. Op gejaagde toon werd me te kennen gegeven mee te komen. In een mum van tijd was mijn reis omgeboekt naar Austrian Airlines en belandde ik in Wenen, net zo saai als Istanboel. Luchthavengewijs dan. De tweede etappe naar Addis Abeba geschiedde met Ethiopian! Ethiopian dat ik nooit boekte want twee maal zo duur als Turkish! En nu zonder bijbetaling maar met lekkere flesjes wijn acht uur lang genieten.
Om 07:30 geland. Drie uur te laat om de bus naar Bahir Dar te halen, waarvoor ik al een ticket had, via een goede vriend in Addis, Bereket. Dat ticket moest ik afhalen bij de balie van het Sheraton op Bole Airport. Bereket kocht direct aan nieuw ticket voor me voor de volgende dag, want alle lange afstandsbussen vertrekken om vijf uur s’morgens en vol is vol.
Addis Abeba in om een nachtje te boeken in het Ethiopia Hotel, hoe origineel. 2250 Birr. Mijn hotel in Bahir Dar met de grappige naam Nanu Inn was 400 Birr met veel meer luxe. De bus vertrok op tijd en tien uur later stond ik 500 km noordelijker voor Nanu Inn. Adera, die me al 13 jaar vergezelt als gids/vriend/tolk wachtte me op. Emoties.
Adera had drie events geregeld rondom Sint Joris. Het fotograferen van een manuscript met afbeeldingen van de 7 martelingen van deze heilige, het fotograferen van een Sint Joris kerk op het eiland Dek in het Tanameer en van de gelijknamige kerk op het schiereland Zegie. We huurden een boot voor twee dagen, met stuurman.
Helaas, de 7 martelingen werden bewaakt door een invalmonnik, die beweerde van niets te weten en we mochten vertrekken. Op Dek had de dienstdoende priester de volgende uitleg. In Harar in het zuiden hadden moslims een aantal christelijk kerken onherstelbaar verbouwd. Sinds een week had de kerkenraad daarom besloten dat Sint Joris uitsluitend bezocht mocht worden door mensen, gedoopt volgens de canon van de orthodoxe kerk en in het bezit van een nietmoslimverklaring. Die laatste had ik natuurlijk bij de hand achter mijn broekrits. De doopceel nekte ons echter en dus rechtsomkeer.
De tweede Sint Joriskerk was in tegenstelling tot de berichten slechts aan één zijde beschilderd. De andere drie nog niet af. Toch 25% van de opdracht volbracht, maar 100% van de boot plus stuurman betaald, 3000 Birr. Nog twee andere projecten liepen op niets uit.
Terug
De terugreis met Turkish naar Istanboel werd een week van tevoren gecancelled.
Een nieuwe vertrekdatum werd voorgesteld. Vier dagen later. O.K. Niets aan te
doen. Nauwkeurige dagindeling gemaakt om verveling te verdrijven. Daarin stond
o.a.: elke dag één kledingstuk wassen, met Head en Shoulders. Dat merk werd in de
WhatsAppgroep omgedoopt tot Head and Shoulders and Pants and Shirts and Socks.
Vrijdagmorgen 27 maart word ik om 04:30 uur middels een tuktuk naar de bus gebracht. Tien uur later sta ik 500 km zuidelijker op Bole Airport in Addis. Daar verneem ik dat de Turkse regering een zestigtal landen besmet heeft verklaard, waaronder Nederland. Istanboel exit. Turkish Airlines belt naar het kantoor in de stad. Daar moet ik heen om een andere vlucht uit te zoeken. Het is kwart over vier, ik moet me haasten want om 17:00 uur sluitingstijd.
In vliegende vaart met een taxi en mijn bagage naar een schat van een Ethiopische. Ze gaat direct aan de slag. Ik stel drie alternatieve bestemmingen voor: Brussel, Frankfurt, Londen. 16:45 Brussel weigert vanwege lock down. 17:00 Frankfurt weigert zonder reden. Ik zie personeel hun bureau desinfecteren en vertrekken. 17:15 Bunk bunk bunk in mijn strottenhoofd. “London accepted” spreekt de schat: “I’ll send the ticket data to your cellphone”. 17:29 Niks op m’n cellphone!. Oh ja toch!
Ethiopian, alweer de reddende engel, start na middernacht de vlucht naar Londen. Ik neem me voor daarna naar Harwich te reizen voor de oversteek naar Hoek van Holland. Door de lege gangen lopend van de achterlijkste luchthaven ter wereld, Heathrow, ontwaar ik een Departures. Achter elke bestemming cancelled, behalve achter KLM Amsterdam 08:15. Wauw bijna 08:00 uur. Rennen. Te laat, Gate closed. Vier uur later gaat er nog een. Gewoon boarding pass gehaald, voor 300 English Pound. Vlucht alleen toegankelijk voor houders van een Nederlands Paspoort.
Door gebrekkige informatie op Heathrow, start ik te laat met instappen. Met lege zakken, zonder schoenen, broekriem en horloge, hoor ik dat passagiers voor KLM vlucht moeten opschieten. Gate weldra gesloten. Rugzak op de rug, schoenen in de hand, op kousenvoeten rennen naar de gate. Net op tijd. Ik zit nog niet of het toestel taxiet naar de startbaan. Pas dan besef ik, dat mijn tablet en het opgerolde schilderij, dat ik in Bahir Dar had laten maken met episodes uit de reis van de koningin van Sheba naar koning Salomon en hoe hij haar op slinkse wijze tussen de lakens krijgt, zijn achtergebleven. Maar dat komt goed, ik krijg ze terug.
Jan Tromp, vrijwilliger Collectiebeheer
(bekijk hieronder het korte filmpje met Adera; hij heeft een zaklamp van het museum gekregen)
Over Jan
Jan Tromp (1940), voormalig docent Franse Taal- en Letterkunde, kunsthistoricus vanaf 2005, werk nu een drietal jaren als registrator bij de afdeling Collectiebeheer, na 12 jaar voor Kranenburgh actief te zijn geweest. Een registrator houdt zich bezig met de softwarematige invoer van kunstwerken in een veelomvattend systeem. Mijn taak is in de eerste plaats het wegwerken van de achterstand in de bruikleensector. Aangezien ik me eens zeer kritisch heb uitgelaten over de inhoud van de beeldbank op onze website, kreeg ik ook de opdracht om daar dan eens wat aan te doen. Leuk werk dat soms heel wat onderzoek vergt. Op dinsdagmorgen vindt de werkvoorbereiding plaats, de uitwerking daarvan geschiedt merendeels op afstand thuis.