In 1981 kocht Stedelijk Museum Alkmaar met steun van de Vereniging Rembrandt 'Het Laatste Avondmaal' van de Alkmaarse meester Cornelis Cornelisz Buys (II). In de decennia erna kon de collectie zestiende-eeuwse schilderkunst niet verder versterkt worden: vroege Alkmaarse werken zijn zelden op de markt en de prijzen steevast hoog, te hoog voor ons bescheiden aankoopbudget. Toen het monumentale 'Jacob trekt bij Laban weg' van Buys op de markt verscheen, konden wij dus niet meer doen dan het smachtend bewonderen bij de handelaar. Totdat we in contact kwamen met particuliere kunstliefhebbers oorspronkelijk afkomstig uit Alkmaar…
In 2013 kon Stedelijk Museum Alkmaar en de gemeente Alkmaar het topstuk Jacob trekt bij Laban weg van Cornelis Buys aankopen. Dankzij grote steun van particuliere kunstliefhebbers, het VSBfonds en de Vereniging Rembrandt (mede dankzij haar BankGiro Loterij Aankoopfonds, Stortenbekerfonds en Themafonds Middeleeuwen).
Het verhaal van Genesis 31
Jacob trekt bij Laban weg is een hoogtepunt in het oeuvre van de belangrijke 16de-eeuwse Alkmaarse meester Cornelis Buys II. De uitmuntende kwaliteit, het monumentale, sterk verhalende karakter en de vele sprekende details in de voorstelling maken het schilderij tot een zekere publiekslieveling. Te zien is het verhaal van Genesis 31, waarin verteld wordt hoe Jacob met vrouwen, kinderen en kudde zijn schoonvader Laban verlaat, nadat hij jarenlang voor hem gewerkt heeft zonder redelijke beloning. Als de verstandhouding tussen de mannen zeer verslechtert, krijgt Jacob in een droom van een engel de raad te vluchten naar Kanaän. Buys heeft een aantal episodes uit deze zelden verbeelde geschiedenis in een weids landschap geplaatst. Op de voorgrond loopt Jacob zelf (met tulband) naast de kamelen waarop zijn vrouwen Lea en Rachel zitten. Hierachter is links te zien wat voorafging aan deze scène, en rechts hoe het verhaal eindigde. Opvallend aan het schilderij is ten eerste de ‘ongebreidelde vertelzucht’. Overal staan figuurtjes, elk van hen maakt drukke gebaren of werpt betekenisvolle blikken naar de beschouwer. Ten tweede valt de metaalachtige uitstraling van het stuk op: het lijkt alsof het verhaal niet in verf maar in glanzende emaille is uitgevoerd. Deze uitstraling kenmerkt al het werk van Buys.
Jacob trekt bij Laban weg, Cornelis Cornelisz Buys (II), olieverf op paneel, ca. 1535, collectie Stedelijk Museum Alkmaar
Te zien in de Gouden Eeuw van Alkmaar
Jacob trekt bij Laban weg
Cornelis Cornelisz Buys (II)
Olieverf op paneel
Ca. 1535
94,1 x 108,9 cm