Kunstenaarsfamilie

Kunstenares Charley Toorop (1891- 1955), dochter van de beroemde Jan Toorop (1858-1928) -- de nestor van de moderne Nederlandse kunst --, woonde met enige onderbrekingen in Bergen. Tijdens haar korte, turbulente huwelijk met Henk Fernhout kreeg ze drie kinderen, Edgar (1912-1974), John (1913-1987) en Annetje (1916-1956). Edgar Fernhout trad in de voetsporen van zijn moeder en opa en werd schilder. Zoon John werd een bekend filmer en fotograaf. Hij huwde in 1933 de Hongaars-joodse Eva Besnyö (1910-2003) die nu als één van de belangrijkste fotografen van Nederland wordt gezien. Voor het eerst sinds lange tijd toont Stedelijk Museum Alkmaar alle schilderijen van Charley Toorop en Edgar Fernhout uit haar eigen collectie, in combinatie met werken op papier en een fotoserie die Besnyö van Charley maakte. De combinatie van de werken toont de dwarsverbanden in deze opmerkelijke kunstenaarsdynastie en levert een expositie met indringende ogen, robuuste koppen, fijn-gedetailleerde landschappen, geabstraheerde bossen en iconische zwart-wit foto’s op.

Charley Toorop

In 1916 maakte Charley deel uit van de kunstenaarsvereniging Het Signaal en sloot haar werk aan bij dat van de kunstenaars van de Bergense School. Al snel sloeg zij echter een andere weg in. De zichtbare werkelijkheid moest het uitgangspunt zijn; daarnaast wilde ze ook een ‘bezielde verbeelding’ in verf realiseren. Tijdens haar verblijf in Parijs in 1921 ontdekte zij de Fajoem-portretten uit de Egyptische oudheid. Vooral de wijze waarop de Egyptische geportretteerden de beschouwer met grote ogen direct aankijken, maakte diepe indruk. Vanaf 1930 ontwikkelde Charley haar kenmerkende stijl. Ze maakte vele (zelf-)portretten, waaronder het portret van beeldhouwer John Rädecker en zijn gezin. Daarnaast zijn onder meer De Kaasdragers en Goudreinetten te zien.

Edgar Fernhout

Al op jonge leeftijd begon Edgar te schilderen. Onder toeziend oog van zijn moeder ontwikkelde Edgar een eigen, zeer gedetailleerde realistische stijl. Vanwege de gezondheid van zijn vrouw Rachel Pellekaan en om aan zijn moeders krachtige persoonlijkheid te ontsnappen, verbleef Edgar vanaf 1936 gedurende enkele jaren in Italië. Door de oorlogsdreiging besloot het echtpaar naar Bergen terug te keren. Daar ontstonden Fernhouts eerste realistische landschappen, waaronder het recent verworven Gezicht op Alkmaar. Later veranderde zijn stijl en speelden verftoetsen en kleur- en lichteffecten een grotere rol. Na het overlijden van zijn moeder betrok hij De Vlerken en ontwikkelde er een abstracte manier van werken. Zijn ontwikkeling als kunstenaar is in de collectie van Stedelijk Museum Alkmaar goed te zien.

Eva Besnyö

Kort na haar huwelijk met John Fernhout kreeg de Hongaarse fotografe Eva Besnyö haar eerste solotentoonstelling bij Kunsthandel Van Lier in Amsterdam. Voor diverse persbureau’s maakte ze daarna reportages en in haar studio veelal portretten. Daarnaast fotografeerde ze haar privéleven, waaronder de kring van kunstenaars rondom Charley Toorop. In het museum zijn foto’s te zien van haar schoonmoeder in haar atelier en de tuin van haar woning De Vlerken aan de Buerweg te Bergen. Fraai zijn de foto’s waarop de kaasdragers poseren in het atelier en die van Charley schilderend in haar tuin.