In dit zelfportret versterkte de kunstenares dat effect door haar ogen extra groot weer te geven. Ze kijkt even op, alsof we haar storen, met een blik die zowel irritatie als lichte angst uitstraalt.

Niet altijd zo gewerkt
Het krachtige realisme waarmee Toorop zichzelf portretteerde, is een ander kenmerk van de stijl die haar zo beroemd maakte. Ze had echter niet altijd op deze manier gewerkt. Toorops vroege schilderijen zijn juist expressionistisch, met sterk aangezette kleuren en lijnen
die een intense beleving van de werkelijkheid beogen. Dat uitgangspunt deelde Toorop met de kunstenaars van de Bergense School, zoals Leo Gestel en Gerrit Willem van Blaaderen.

De Vlerken
In 1922 betrok Charley Toorop een nieuwgebouwde atelierwoning, De Vlerken, in Bergen-Binnen. In de jaren daarna veranderde haar schilderstijl en begon ze met de bekende zakelijk-realistische portretten en – minder bekend – kubistische stillevens. Ook haar vriendenkring veranderde. Het huis aan de Buerweg werd een belangrijke ontmoetingsplek voor kunstenaars, onder meer Pyke Koch, Piet Mondriaan, Gerrit Rietveld, dichter Adriaan Roland Holst en filmmaker Joris Ivens.

Laatste zelfportret
Charley Toorop maakte in De Vlerken diverse zelfportretten, waarvan dit de laatste was. Ze stierf in 1955, niet lang na het voltooien van het schilderij. Zoals in zulke gevallen vaker gebeurt, is de vormgeving van het portret wel met de naderende dood in verband gebracht. Zo zouden de kale bomen en het halfdichte zwarte gordijn daar verwijzingen naar zijn. Waarschijnlijker is dat Toorop de sobere kleuren en vormen koos omdat ze simpelweg een goede compositie opleverden. De strengetjes van haar grijze haar en de plooien in het jasje zijn prachtig in evenwicht met het decoratieve takkenpatroon in het raam.

Charley Toorop (1891-1955)
Zelfportret
1954-1955
Olieverf op doek
Collectie Stedelijk Museum Alkmaar